2015-02-SLIKA NEDELJE - FEBRUAR 2015.

23. FEBRUAR 2015.


ISTRAZIVANJE BOJA MALOG MAGELANOVOG OBLAKA

Copyright: ESA/NASA/JPL-Caltech/STScI

OPIS SLIKE: Astronomske fotografije često izgledaju kao umetnička dela. Ova slika jedne od naših najbližih susednih galaksija, Mali Magelanov Oblak, sigurno nije izuzetak.

Scena je u stvari saradnja između dva kosmička umetnika - ESA Herschel svemirske opservatorije i NASA svemirski teleskop Spitzer. Slika podseća na umetničko tackasto ili pointilističko slikarstvo, sa puno malih, odvojenih tačaka koje zajedno stvaraju upečatljiv pogled u većim razmerama.

Boje u okviru ove slike pružaju informacije o temperaturi prašine pomešane sa gasom u galaksiji. Blage zelene boje istezu se prema levoj ivici slike, dok se crvene nijanse glavnog tela galaksije poticu od posmatranja Heršel teleskopa, koji je posvetlio hladni materijal, cija temperatura se krece do neprijatnih -260 stepeni Celzijusa.

Svjetlije plave mrlje poticu od Spitzer teleskopa. Ove oblasti se sastoje od "toplijih" gala i prasine -150 stepeni Celzijusa. Neke od ovih oblasti su mesta gde se radjaju zvezde. Te novorodjene zvezde zagrevaju svoju okolinu, sto dovodi do intenzivnog stvaranja grumenja u zagrejanom gasu i prasini u galaksiji.

Te grudvice jarko svetle na ovoj slici, jasno prateci centralni oblik galaksije – SMC, gde se formiraju zvezde.

Generalno, Mali Magelanov Oblak ima oko jednu dvadesetinu velicine Mlecnog Puta. Moze da se vidi sa juzne Zemljine hemisfere, i njeni najsvetliji delovi su lako vidljivi golim okom. To je satelitski galaksija koja kruzi oko naseg Mlečnog Put zajedno sa svojim pratiocem, Velikim Magelanovim Oblakom. Ove dve galaksije su intenzivno proučavane zbog njihove blizine nama, astronomi mogu da ih posmatraju relativno lako kako bi istražili kako se formiraju zvezde i kako funkcionise galaktička evolucija u galaksijama osim naše.

Podaci na ovoj fotografiji poticu iz Herschel’s Spectral and Photometric Imaging Receiver (SPIRE), Photodetector Array Camera and Spectrometer (PACS), i Spitzer Multiband Imaging Photometer (MIPS).

Ovu fotografiju je prva objavila NASA/JPL.

16. FEBRUAR 2015.


KOMETA 14. FEBRUARA NA UDALJENOSTI OD 8,7 KM

Copyright: ESA/Rosetta/NavCam – CC BY-SA IGO 3.0

OPIS SLIKE: Dana 14. februara 2015. godine, Rosetta se obrušila na površinu komete 67P / Curjumov - Gerasimenko na udaljenosti od samo 6 km. Najbliži pristup dogodio se u 00:41 GMT iznad oblasti poznate kao Imhotep, koja je naveća od kometina dva režnja.

Slika otkriva kontrastne terene na na ovoj kometi. Slojevite, ispucale površine su kontrast prema prostranstvu glatkog, prašinom prekrivenog terena. Na nekim mjestima, kao što su na donjem desnom delu ove slike, vidi se slabašan obris izdignutih, gotovo kružnih objekata sa glatkim površinama. Na drugim mestima je gromada u rasponu veličine od nekoliko metara do nekoliko desetina metara koje su razbacane po površini. Najveći kamen, na gornjoj desnoj strani, dobio je ime Keops.

Osim što pruža priliku da se u neposrednoj blizini naprave slike povrsine visoke rezolucije, Rozeta je svojim instrumentima uzela i primerak povrsine i kometine atmosfere, kako bi se mogla istraziti koma i razumeti veza izmedju izvora posmatrane aktivnosti i kome.

Letelica je zapocela novu fazu posmatranja, pri čemu će i dalje leteti na distanci izmedju 15 i 100 km.

Najudaljeniji proleti ce fotografisati jezgro sa sirokougaonom kamerom, kada se kometa bude nasla u perihelu - najblizem orbitalnom odstojanju od Sunca. Rozeta je danas udaljena 345 miliona kilometara od sunca, a 13. avgusta ove godine ce uci u perihel i onda ce biti udaljena 186 kilometara i nalazice se izmedju orbite Zemlje i Marsa...

Slika prezentirana ovdje je snimljena sa navigacionom kamerom na udaljenosti od 8,7 km. To je na skali 0,74 metara po pikselu na povrsini od preko 0,76 metara.

Vise informacija o proletu sonde mogu se naciovde.

Licenca pripada Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 IGO (CC BY-SA 3.0 IGO).

9. FEBRUAR 2015.


KAPUCINO VRTLOG NA MARSOVOM JUZNOM POLU

Copyright: ESA/DLR/FU Berlin / Bill Dunford

OPIS SLIKE: Vrtlozi od čokolade, karamele i krema - ova slika je definitivno pogodna da pokrene apetit. Glatke visoravni krem boje okružen kakaom, protkan karamelom i obojenim prugama, je scena koja podseća na kosmički kapućino .

Ova slika je, možda iznenađujuća, a napravio je ESA Mars Ekpress, koji  istražuje o fptpgrafise površinu Marsa i atmosferu od 2003. godine. Mogu se videti brojne slike crvenog I braonMi se mogu koristiti za videti brojne slike crveno i braon - obojenog zemljišta i rumenih predela začinjenih sa kraterima, ali crvena planeta, nije uvek tako crvena.

Bele, svelte oblasti ove slike pokazuju ledenu kapu koja pokriva juzni pol Marsa I sastavljena je od zaledjene vode i ugljen dioksida. Iako na ovoj slici izgleda glatko, iz blizine je kappa slojevita mesavina vrhova, korita I ravnice, a po ozgledu moze da se poredi sa svajcarskim sirom.

Južna kapa dostiže visinu od oko 3 km debljine na nekim mestima, I ima oko 350 km u prečniku. Ova ledena oblast je permanentna; kada nastupi zima na Marsu, formira se drugi, tanji led na kapi na vrhu, prostire se preko planete I ponovo nestaje kada nastupi toplije vreme.

Kapa se nalazi oko 150 km severno od Marsovog geografskog južnog pola i Mars Ekpress pokusava da sazna zasto je ova ledena kapa pomerena od pola. Deep Impact krateri - posebno Hellas-Bazen, 7 km dubok i preko 2300 km sirok krater, imaju najveći uticaj na strukturu na celoj planeti, kao i jaki vetrovi koji duvaju preko Marsa ka južnom polu, stvarajući mešavinu različitih visokih i niskih sistema pritiska. Ugljen-dioksid u polarnoj kapi sublimira različitom brzinom u tim regionima sa kontrastnim pritiskom, što dovodi do grananja u strukturi kape.

Mars Ekpress je snimio ovu oblast Marsa 17. decembra 2012. godine, u infracrvenom, zelenom i plavom svetlu, koristeći svoje stereo kamere visoke rezolucije.

Ovu sliku je obradio u Bill Dunford, koristeći podatke dostupne iz ESA planetarne naucne arhive.

2. FEBRUAR 2015.



XMM-NJUTON I HABLOV POGLED NA JUPITEROV DUH

Copyright: ESA/XMM-Newton & Y.-H. Chu/R.A. Gruendl/M.A. Guerrero/N. Ruiz (X-zraci);
NASA/ESA Hubble Space Telescope & A. Hajian/B. Balick (opticki)

OPIS SLIKE: Imena astronomskih objekata su često nejasna, naročito kada je istorijska oznaka određene klase nebeskog tela prethodila iz njegovog fizičkog razumevanja i bila je zasnovana na njegovom izgledu na nebu.

Neobicna nomenklatura je slucaj kod planetarnih galaksija,živopisnim ostacima zvezda niske I srednje mase. Za razliku od onoga što se dešava u masovnijim zvezdama sa masama od 0,8 do 8 puta većim od Sunca, njihov zavrsetak zivota nije eksplozija kao snazna supernova, nego mirno gasenje oslobadjanjem spoljnih slojeva u okolni prostor i stvaranje fino oblikovanih oblaka u ovom procesu.

Iako ova zvezdana umiranja nemaju nikakve veze sa planetama, astronomi u 18. veku, koji su ih prvi put primetili, bili su zbunjeni njihovim okruglastim izgledom, pa su tako dobile pogrešan naziv - planetarne galaksije.

I da bi bilo komplikovanije, planetarna maglina prikazana na ovoj slici nosi jos i cudno ime. Budući da joj velicina na nebu obuhvata disk velicine otprilike Jupiterovog precnika, dobila nadimak Jupiterov duh. Naravno, ovaj objekat je takođe poznat pod kataloskim oznakama. Poslednja od njih sa kraja 19. veka, je NGC 3242.

Slika otkriva kako moćni vetrovi koji obavijaju umirucu zvezdu - beli patuljak u centru - oblikuju duplu skoljkastu strukturu magline. Plavi sjaj ispunjava unutrasnji mehur i predstavlja rendgensko zračenje vrelog gasa, zagrejanog na preko dva miliona stepeni od šokova brzih zvezdanih vetrova koji se izlivaju na oko 2.400 km/s nasuprot ambijenta gasa.

Zeleni sjaj obeležava hladne koncentracije gasa koje se vide u optičkom svetlu kroz emisije kiseonika, otkrivajući ivicu unutrašnje oplate za razliku od više difuznijeg gasa koji čini spoljašnji omotač. Dva karakteristicna plamena oblika, vidljiva u crvenoj svetlosti na gornjem desnom i donjem levom uglu unutrašnjeg mehura, kao džepovi još hladnijeg gasa, koji se vidi u optičkoj svetlosti kroz emisiju azota.

Jupiterov Duh se nalazi oko 3.000 svetlosnih godina udaljen i vidi se u juznom sazvežđu Hidra, (Vodena Zmija).